Uit het onderzoeksrapport “Patiëntveiligheid bij ict-uitval in ziekenhuizen” van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV), blijkt dat ziekenhuizen de risico’s van ict-storingen niet goed in kaart hebben gebracht. Dit kan leiden tot onveilige en zelfs gevaarlijke situaties voor patiënten en problemen in de zorgprocessen. En dat terwijl ziekenhuizen steeds meer gebruik maken, – en afhankelijker worden- van digitale middelen.
Het onderzoek is gestart vanwege een storing in het Radboudumc in Nijmegen in het voorjaar van 2018. Een softwarefout leidde tot grote problemen, waardoor er urenlang een opnamestop werd uitgeroepen op alle afdelingen van het ziekenhuis.
Processen digitaal
De OVV schrijft dat ziekenhuizen feitelijk gezien “ict-organisaties” genoemd kunnen worden. Veel processen worden digitaal geregeld; het maken van afspraken, het doorgeven van (lab)uitslagen, het inzien van patiëntgegevens en het uitgeven van medicijnen. Kortom, ziekenhuizen worden steeds afhankelijker van ict-middelen; “Eén defect onderdeel of verkeerde netwerkinstelling kan de primaire zorgprocessen in een ziekenhuis uren- of zelfs dagenlang stilleggen”, zo meldt de OVV.
Het onderzoek toont aan dat ziekenhuizen niet goed zijn voorbereid op dergelijke storingen; er wordt niet geoefend met scenario’s waarbij er geen of beperkte toegang is tot de computers. En dat is een kwalijke zaak, want met dat soort oefeningen hadden problemen misschien voorkomen kunnen worden. Dat is één van de redenen dat de OVV het belangrijk vindt dat crisisfunctionarissen binnen ziekenhuizen moeten worden getraind in mogelijke gevolgen van ict-problemen. Ook zouden computer, – en back-upsystemen periodiek moeten worden getest, om de veiligheid van patiënten te kunnen waarborgen als er daadwerkelijk sprake is van ict-uitval.
Geen toegang tot de elektronische patiëntendossiers
In het Dijklander ziekenhuis was in 2018 sprake van een ernstige storing. Artsen hadden toen urenlang geen toegang tot de elektronische patiëntendossiers. Het gevolg daarvan was dat er een aantal afdelingen (de spoedeisende hulp, de hartbewaking en de verloskamer) tijdelijk moesten worden gesloten. Het ziekenhuis had een noodvariant van het elektronische patiëntendossier, maar ook die was niet verkrijgbaar tijdens de storing. Artsen hadden daardoor maar nauwelijks gegevens van de patiënt voorhanden. Dit kan leiden tot zeer onveilige situaties.
Naar verwachting worden ziekenhuizen alleen nog maar afhankelijker van ict-systemen en middelen. E-health, monitoring op afstand (bij patiënten thuis), wordt steeds vaker toegepast en ook wordt er steeds meer software gebruikt om artsen te helpen bij het stellen van diagnoses. ICT biedt dus veel mogelijkheden en kansen om de zorg te verbeteren, maar het is van uitzonderlijk belang dat ziekenhuizen wel een “plan B” hebben als de ict het af laat weten door een storing.
Auteur; redactie
